Een taalisolaat is een taal die geen aantoonbare relatie lijkt te hebben met andere talen, alsof deze zich in afzondering heeft ontwikkeld (vandaar de naam). Met andere woorden, het zijn talen waarvan niet kan worden aangetoond dat ze tot een taalfamilie behoren.
Hieronder vindt u meer informatie over deze fascinerende talen, als start van een reeks van 3 berichten over talen en isolatie.
Wat zijn voorbeelden van taalisolaten?
Hoewel deze talen mysterieus lijken zijn ze verre van zeldzaam. Het zal u misschien verbazen dat sommige taalkundigen schatten dat er ongeveer 129 taalisolaten in de wereld zijn, en verschillende daarvan zijn welbekend.
Het Baskisch (Euskara) is misschien wel het bekendste taalisolaat, met ongeveer 750.000 moedertaalsprekers. Geconcentreerd in Baskenland (Euskad) in de westelijke Pyreneeën, op de grens van Frankrijk en Spanje, wordt het Baskisch door sommigen beschouwd als de oudste taal van Europa. Ooit werd het land onderdrukt door de Spaanse regering onder generaal Franco, maar de laatste jaren is Spanje gaan investeren in programma’s voor het behoud van het Baskenland.
Wijdverspreide wereldtalen als het Koreaans en het Japans werden ooit ook beschouwd als taalisolaten, hoewel dit fel wordt betwist. Nieuw bewijsmateriaal heeft ze sindsdien verbonden met andere dialecten om nieuwe familieverbanden te vormen (over een familiereünie gesproken!).
De oude taal Sumerisch, een andere lokale taal die isolaat is, oefende een aanzienlijke invloed uit in het oude Mesopotamië gedurende het 3e millennium v. Chr. Maar haar krachtige rol hield niet op in het verre verleden; archeologen hebben honderdduizenden Soemerische teksten opgegraven, variërend van oude belastingverslagen tot Mesopotamische schooloefeningen. Geschreven in een systeem dat bekend staat als spijkerschrift, heeft het Soemerisch ons ook enkele van de oudste overgebleven literatuur ter wereld gegeven, zoals het Epos van Gilgamesj.
Taalisolaten vs. Niet-geclassificeerde talen
Het is belangrijk te bedenken dat taalisolaten niet noodzakelijkerwijs hetzelfde zijn als niet-geclassificeerde talen. Niet-geclassificeerde talen zijn meestal talen die uitgestorven zijn en ons ofwel te weinig gegevens ofwel een te zwakke attestatie (d.w.z. bewijs dat ze als afzonderlijke taal hebben bestaan) verschaffen om te worden geclassificeerd. Het is moeilijk met zekerheid te zeggen of een niet-geclassificeerde taal ook een taalisolaat is, en soms kunnen taalisolaten, zoals dit het geval is in het Koreaans en het Japans, opnieuw worden geclassificeerd.
Waar komen taalisolaten vandaan?
Hoewel het moeilijk is om de oorsprong van bepaalde taalisolaten vast te stellen, is het mogelijk dat vele van hen de laatst overgebleven afsplitsing zijn van een grotere familie, waarvan de aanverwanten zonder sterke documentatie zijn verdwenen. Veel taalisolaten zijn bedreigde, zeer kwetsbare talen, of verloren en uitgestorven talen, vaak geclusterd in gebieden met een groot geografisch isolement, zoals inheemse talen in het Amazonegebied, of ruige, bergachtige gebieden zoals de Pyreneeën.
Een andere interessante oorsprong voor taalisolaten is gebarentaal. Nicaraguaanse gebarentaal ontstond bijvoorbeeld aan het eind van de 20eeeuw als een volledig nieuwe taal. Eerst ontwikkeld onder gemeenschappen van dove jongeren in pas opgerichte scholen voor speciaal onderwijs, werd het een levendige taal, die zich uitbreidde naarmate die kinderen opgroeiden en deze vorm van communicatie doorgaven aan volgende generaties.
Recente studies hebben zelfs gesuggereerd dat interstellaire ruimtereizen taalisolaten zouden kunnen creëren! Wat denk je – zullen toekomstige mensen science fiction werkelijkheid zien worden? Lees hierover in onze volgende aflevering over talen en isolement.
Met bewezen expertise in meer dan 200 talen, waaronder Baskisch en een reeks andere minder gangbare talen, is Trusted Translations uw one-stop shop voor hoogwaardige, kosteneffectieve vertalingen. Voor meer informatie over onze vertaaldiensten kunt u vandaag nog contact met ons opnemen.
